ତେହେରାନ୍/ବେଜିଂ: ଜାତିସଂଘ ଦ୍ୱାରା ନବୀନ କଟକଣା ଲାଗୁ ହେବା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଇରାନ୍ ଚୀନ୍ ସହ ଏକ ବୃହତ୍ତର ସାମରିକ ଚୁକ୍ତି ଚାଲୁ କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି। ଇରାନ୍ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ଇରାନ୍ ନିଜର ତେଲ ବିନିମୟରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ଡ୍ରୋନ୍ ଏବଂ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଚୀନ୍ଠାରୁ କିଣିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛି।
ସୂଚନା ମୁତାବକ, ଇରାନ୍ର ଇସଲାମିକ୍ ରିଭୋଲ୍ୟୁସନାରୀ ଗାର୍ଡସ୍ କର୍ପସ୍ (IRGC) ଓ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀର ଜେନେରାଲ ଷ୍ଟାଫ୍, ବେଜିଂସ୍ଥିତ ହାଓକୁନ୍ ଏନର୍ଜି ଗ୍ରୁପ୍ ସହ ଚୁକ୍ତି ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଚୀନ୍ ଇରାନ୍କୁ ସାମରିକ ଉପକରଣ ଯୋଗାଇବ ଓ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଇରାନ୍ ତେଲ ଯୋଗାଣ କରିବ।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ଇରାନ୍ର ସାମରିକ କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଇବାକୁ ଉଦ୍ଦିଶ୍ୟ କରି ହେଉଛି। ଗତ ଜୁନ୍ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ୧୨ ଦିନିଆ ଯୁଦ୍ଧରେ ଇରାନ୍ର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଗୁରୁତର ଭାବେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦେଶଟି ଚୀନ୍ଠାରୁ HQ-9B ପ୍ରକାରର ଉନ୍ନତ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି।
ଇତିହାସ ଦେଖାଏ ଯେ ୧୯୮୦ ଓ ୧୯୯୦ ଦଶକରେ ଇରାନ୍ ଚୀନ୍ଠାରୁ ଜାହାଜ ବିରୋଧୀ କ୍ରୁଜ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର କିଣିଥିଲା। ଆମେରିକାର Peace Institute ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୯୧ ରୁ ୧୯୯୪ ମଧ୍ୟରେ ଚୀନ୍ ଇରାନ୍ର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଣକାରୀ ଦେଶ ଥିଲା। ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ଇରାନ୍ ଚୀନ୍ ତିଆରି ନାସର-୧ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପାଇଁ ନିଜ ଉତ୍ପାଦନ ଲାଇନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା।
ତେବେ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପରେ ଚୀନ୍ ସେହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଓହ୍ଲାଇ ଯାଇଥିଲା ଏବଂ ୨୦୧୫ ପରେ ଇରାନ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ର ବିକ୍ରୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଥିଲା। ଯଦିଓ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଚୁକ୍ତି ଆଉ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଘୋଷିତ ହୋଇନାହିଁ, ଏହା ହେଲେ ଏହା ଚୀନ୍ରୁ ଇରାନ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଣର ପ୍ରଥମ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ହେବ।
ବିଶେଷ ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ, ହାଓକୁନ୍ ଏନର୍ଜି ଗ୍ରୁପ୍ ୨୦୨୨ ମସିହାରେ ଆଇଆରଜିସିର କୁଡ୍ସ ଫୋର୍ସଠାରୁ ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ବ୍ୟାରେଲ୍ ତେଲ କିଣିଥିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଆମେରିକା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିବନ୍ଧିତ ହୋଇଥିଲା। ସେହି କମ୍ପାନି ପୂର୍ବରୁ ଇରାନ୍କୁ ୧୧୬ ନିୟୁତ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର ଏୟାରବସ୍ A-330 ବିମାନ ମଧ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଥିଲା।