ରିୟାଦ୍: ସାଉଦି ଆରବ ସରକାର ନିଜ ଦେଶରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ପ୍ରଚଳିତ ‘କଫାଲା ବ୍ୟବସ୍ଥା’କୁ ଅବଶେଷରେ ଲୋପ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଲକ୍ଷାଧିକ ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଜୀବନରେ ଆଶା ଓ ଆଶ୍ବସ୍ତି ଆଣିଛି, ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ଅଧୀନରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଶୋଷଣ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲେ।
କଫାଲା ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ?
‘କଫାଲା’ ଅରବୀ ଶବ୍ଦ ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ପ୍ରାୟୋଜକ’ କିମ୍ବା ‘ଜିମ୍ମାଦାର’। ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ, ଯେକୌଣସି ବିଦେଶୀ ଶ୍ରମିକ ଜଣେ ସ୍ଥାନୀୟ ନାଗରିକ (କଫିଲ୍)ଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ କାମ କରୁଥିଲେ। ସେହି କଫିଲ୍ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଭିସା, ବସୋବାସ ଅନୁମତି ଏବଂ କାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧିକାର ରଖୁଥିଲେ।
ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦେଖାଗୋଲେ ଶ୍ରମିକ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଥିଲେମଧ୍ୟ, ବାସ୍ତବରେ ଏହା ଗୋଟିଏ ଶୋଷଣମୂଳକ ପ୍ରଥାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ନିଜ କାମ ବଦଳାଇପାରୁ ନଥିଲେ, ଦେଶ ଛାଡିବା ପାଇଁ କଫିଲଙ୍କ ଅନୁମତି ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିଲା, ଏବଂ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କ ପାସପୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ଜବତ ରଖାଯାଉଥିଲା। ଏହା ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ନିଜେ ନିଜ ଜୀବନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଥିଲା।
ସଂଶୋଧନ ଓ ଶେଷ ନିଷ୍ପତ୍ତି
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମାନବାଧିକାର ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବହୁବାର ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ, ୨୦୨୧ରେ ସାଉଦି ସରକାର ଏଥିରେ କିଛି ସଂଶୋଧନ କରିଥିଲେ — ଯେଉଁଠି ଶ୍ରମିକମାନେ ନିଜ କାମ ବଦଳାଇପାରିବେ ଓ ଚାକିରି ସମାପ୍ତି ପରେ ଅନ୍ୟ କାମ ନେଇପାରିବେ, କଫିଲଙ୍କ ସମ୍ମତି ଛଡ଼ା। ତଥାପି, ଅଭିଯୋଗ ଓ ଅତ୍ୟାଚାର ଜାରି ରହିଥିଲା।
ଶେଷରେ, ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଚାପ ଓ ମାନବାଧିକାର ମାନ୍ୟତାର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ସହ ସାଉଦି ସରକାର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଲୋପ କରିବା ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଦେଶର ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ସୁଧାର ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଶ୍ରମ ବଜାରରେ ନୂତନ ଆକର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ପଥ ଖୋଲିଦେଇଛି।
ସାହିତ୍ୟ ଓ ସିନେମାରେ ପ୍ରତିଫଳନ
‘ଦି ଗୋଟ୍ ଲାଇଫ’ ନାମକ ମାଲାୟାଳମ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଏହି କଫାଲା ପ୍ରଣାଳୀ ଅଧୀନରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ଏହି ନିୟମ ଲୋପ ସହିତ, ସାଉଦି ଆରବ ନିଜ ଦେଶକୁ ମାନବିକ ଓ ଆଧୁନିକ ଶ୍ରମ ନୀତି ଦିଗରେ ଆଗେଇ ନେଇଯାଇଛି।