ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୧୮।୧୨: ପ୍ରତିବର୍ଷ ଲକ୍ଷାଧିକ ଭାରତୀୟ ଦେଶ ଛାଡି ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ସତ୍ୟ ସଂସଦରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି। ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୯ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱଇଚ୍ଛାରେ ନିଜ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ୨୦୨୨ ପରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ରହୁଛି।
ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି ଯେ, ୨୦୧୧ ଠାରୁ ୨୦୨୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମୟସୀମାରେ ମୋଟ୍ ପ୍ରାୟ ୨.୬ ମିଲିୟନ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ଘଟଣା କୋଭିଡ୍-୧୯ ମହାମାରୀ ସମୟ ଓ ତାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳଖଣ୍ଡରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି।
ପ୍ରଥମ ଦଶକରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ମଧ୍ୟମେ ୧.୨ ଲକ୍ଷରୁ ୧.୪୫ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ନାଗରିକତା ତ୍ୟାଗ କରୁଥିବା ବେଳେ, ୨୦୨୦ ମସିହାରେ କୋଭିଡ୍ ସମ୍ପର୍କିତ ଯାତ୍ରା ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇ ପ୍ରାୟ ୮୫ ହଜାରରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପରେ ଯାତ୍ରା ସାଧାରଣ ହେବା ସହିତ ୨୦୨୨ରୁ ଏହି ପ୍ରବଣତା ପୁଣି ତୀବ୍ର ହୋଇଛି।
ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି ଯେ, ନାଗରିକତା ତ୍ୟାଗର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମାତ୍ର ଜାଣନ୍ତି। ତଥାପି, ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଉତ୍ତମ ଜୀବନ ମାନ, କର୍ମସୁଯୋଗ, ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଓ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ମାନିଛି।
ନାଗରିକତା ଆଇନ–୧୯୫୫ର ଧାରା–୯ ଅନୁଯାୟୀ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ଗ୍ରହଣ କଲେ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଭାବେ ତାଙ୍କର ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ବାତିଲ ହୋଇଯାଏ। ଭୋଟ ଦେବା ଅଧିକାର, ସରକାରୀ ଚାକିରି, ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଭଳି ସୁବିଧା କେବଳ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକତା ମାଧ୍ୟମରେ ମିଳେ। OCI କାର୍ଡ ଭିଜା-ମୁକ୍ତ ଯାତ୍ରା ସହ କିଛି ଆର୍ଥିକ ସୁବିଧା ଦେଉଥିବା ବେଳେ, ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରେ ନାହିଁ।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ମୋର୍ଗାନ ଷ୍ଟାନଲିର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୧୪ ପରଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୨୩ ହଜାର ଭାରତୀୟ କୋଟିପତି ଦେଶ ଛାଡିଛନ୍ତି। ଆମେରିକା, ୟୁକେ, କାନାଡା ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଗନ୍ତବ୍ୟ ଦେଶ ରହିଛି। ସରକାର ମତାନୁସାରେ, ଏହି ପ୍ରବଣତା ଦୀର୍ଘଦିନର ‘ବ୍ରେନ୍ ଡ୍ରେନ୍’ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଅଂଶ, ଯାହା ସମ୍ପ୍ରତି ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଅଧିକ ସ୍ପଷ